این سطرها بوی "خردل" می دهد

 رژیم بعثی عراق در طول هشت سال جنگ تحمیلی به سه روش با ما جنگید و در هر یک از آن ها رو شهای  خاصی را اتخاذ کرد روش اول را می توان به کاربرد سلاح های متعارف در مناطق نظامی، روش دوم عبارت  از جنگ شهرها، حمله به مناطق مسکونی، سکوهای نفتی و بنادر ایران و روش سوم به جنگ شیمیایی اشاره  کرد این شیو ه ها را می توان جنگ متعارف، رو علیه غیرنظامیان و جنگ های غیرمتعارف نامید  جنگ  غیرمتعارف به نام های جنگ نوین یا استفاده از سلاح های کشتار جمعی شناخته میشود.
 در همین رابطه به مناسبت هشتم تیرماه؛ سالروز "مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی" با محمدباقر نیکخواه بهرامی فرمانده  "جنگ های نوین و یگان های مستقل پدافند شیمیایی" در دوران دفاع مقدس ونویسنده کتاب های "جنایت جنگی؛  حملات شیمیایی عراق در جنگ با ایران" و "ماشین روحیه" گفت وگویی انجام داده ایم.
 این محقق و پژوهشگردرابتدای سخنانش مروری بر سیر تحول استفاده رژیم بعثت عراق ازسلاح های شیمیایی در جنگ تحمیلی  هشت ساله علیه ایران و برخورد دوگانه سازمان ملل و شورای امنیت در این  باره می پردازد و توضیح میدهد.
 عراق از همان صبح روز 19 دی(عملیات کربلای 5) در شرق بصره و منطقه عمومی شلمچه با بیش از 30  فروند هواپیما مناطق عملیاتی را بمباران شیمیایی کرد از این نظر میگوییم اولین بار که عراق مناطق عملیاتی خیبر، بدر و فاو را بعد از گذشت سه روز از آغاز عملیات ها بمباران می کرد.بنابراین با آمادگی هایی که در این عملیات ها کسب کرده بود در صبح روز 19 دی ماه سال 1365 محورهای عملیاتی پنج ضلعی، آبگرفتگی منطقه شلمچه تا کانال زوجی یا ماهی گیری، دوسوی نهر جاسم،شهرک دوعیجی،جزیره های ماهی، تویله، ام الرصاص، شهرک ولیعصر و پایگاه های کوت سواری، بوارین، مؤمنی و نهر خین، نهرعرایض،  حاشیه های اروندرود، شهرک پیش ساخته خرمشهر و جاده های منتهی به  عملیات کربلای 5، از جمله شهید  ذولفقاری، صفوی، امانی، گلزار امام رضا(ع) و طول جاده خرمشهر و اهواز تا پادگان حمید، بخشی از شهر آبادان، بیمارستان های طالقانی، اما محسین (ع)، رمضان و امام  علی (ع) و کمپ اسرای عراقی، اورژانس ها و تمامی مواضع توپخانه، پدافند و جنگ های شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیو (ش.م.ر) اشاره کرد.
 در این میان، منطقه پنج ضلعی که یک عارضه خاص بود عراق با حجم بسیار زیادی از بمب ها آنجا را هدف گرفت. بر اثر آلودگی بسیار در روز اول و دوم عملیات حدود 325 شهید و 1200 مصدوم و مجروح  داشت. به این صورت که هر روز صبح و عصر با ده ها فروند هواپیما هر یک دو یا چهار بمب و راکت را پرتاب میکردند؛ علاوه بر این، با 100 عراده توپ نیز غلظت گازها و عوامل شیمیایی را بالا برده و  آن ها را حفظ میکردند.
 حتی به دلیل حجم بالای آتش، عراق بعضا اشتباها مواضع خود را مورد هدف قرار می داد چرا که ضد هوایی  های ما آن ها را مورد هدف قرار می دادند. در جریان عملیا ت، ایران با هواپیما و توپخانه زاغه های مهمات شیمیایی عراق را منهدم کرد. عوامل شیمیایی ای که عراق استفاده میکرد شامل خردل (موستارد سولفورد یا  ایپریت)، سارین، تابون و وی ایکس که عامل ناشناخته است و همچنین عامل خفه کننده. اوج حمات شیمیایی عراق از نوزدهم دی ماه سال 1365 به مدت یک هفته انجام شد. این حملات بی وقفه تا 17 بهمن همان سال ادامه  داشت.
 موج دوم حملات شیمیایی عراق علیه ایران که با شدت و گسترگی بیشتری آغاز شد به روزهای 23 و  24 بهمن ماه همان سال مربوط می شود که با 44 فروند هواپیما و 100 قبضه توپ بیش از 150 بمب و راکت و 1500  گلوله شیمیایی به مناطق عملیاتی شلیک کرد. در جریان این عملیات 195 تن شهید و 1470 تن مصدوم  شدند.
 
موج سوم این حملات را که جزو بی نظیرترین حمات در جنگ تحمیلی محسوب میشود به روزهای 23 و  25 اسفند 1365 اشاره کرد چرا که دشمن از باز پس گیری منطقه ناامید شده بود. برای انتقام گیری مواد  شیمیایی را به سمت نیروهای ایرانی شلیک کرد. در این عملیات کل مناطق عملیاتی استان خوزستان شامل  عملیات های خیبر، بدر، الی بیت المقدس، فتح المبین و مناطق فتح شده "فاو" را تقریبا به طور کامل مورد حملات صبح و عصر خود قرار داد. موج سوم حملات شیمیایی عراق علیه ایران 555 شهید و 3635 مصدوم  برجای گذاشت.
 عراق در ادامه جنایاتش روزهای 21 و 22 فروردین سال 66 شبانه با بالگرد، کاتیوشا و " آر.پی .جی 11 " شهر خرمشهر و سازمان آب، فرمانداری ، آتش نشانی و شهرداری این شهر را به صورت  غافل گیرانه مورد هدف عوامل شیمیایی خود قرار داد.  در این حملات حدود 100 نفر شهید و 1000 نفر  مجروح شدند که از جمله شهدا می توان به حبیب الله کریمی فرمانده توپخانه 63 خاتم الانبیا اشاره کرد.
 
عراق  همزمان بمباران ها و پاتک های (ضدحمله برای بازپس گیری مناطق از دست رفته) خود را هم انجام می داد و  با سلاح های غیر متعارف تعداد زیادی از رزمندگان ما را نیز مجروح میکرد کشور عراق بر خلاف مفاد  پروتکل 17 ژوئن 1925 ژنو از این سلاح ها استفاده میکرد. این سلاح ها جزو سلاح های کشتار جمعی و ممنوعه به حساب می آیند.

 در جریان این حملات و سایر عملیات هایی که عراق علیه ایران انجام می داد ایران  دست به اقدام هایی در سطح بین المللی می زد و بلافاصله با شروع این حملات با دبیرکل سازمان ملل متحد  مکاتبه و اطلاعات جنگی عراق و حملات ناجوانمردانه آن کشور را به اطلاع دبیرکل سازمان ملل می رساند.

دراین بین نامه های زیادی متجاوز از 26 نامه از  طریق وزارت خارجه ایران و نماینده دائمی ایران در سازمان ملل به این سازمان تحویل داده می شد. در این  نامه ها ایران تحقق هفت مورد زیر را از دبیرکل خواستار می شد:

1 -اطلاع رسانی حملات شیمیایی عراق  علیه کشورمان و اینکه هر روز شدت آن افزایش می یابد.
2- دبیر کل و شورای امنیت، عملیات و جنگ  شیمیایی عراق را محکوم کند.
3-اعزام کارشناسان سازمان ملل به محل جنایات برای تهیه گزارش.
4-براساس  بند دوم و سوم این خواسته ها، متجاوز تنبیه شود چرا که در منشور سازمان ملل کشوری که صلح و آرامش  جهانی را به هم زند باید تنبیه شود.
5-سازمان ملل سازوکاری برای جلوگیری از تکرار حملات شیمیایی عراق  در نظر بگیرد.
6- از کشورهای جهان بخواهد از صدور مواد اولیه، تجهیزات، مشاوره و فناوری به کشور عراق توسط سایر کشورها جلوگیری کند.
7-قطعنامه ای مبنی بر لازم الااجرا بودن این موارد صادر کند.

بعد از چهارماه نامه نگاری،شخص دبیرکل فقط یکبار در روز 16 د یماه سال 1365 حملات شیمیایی عراق را محکوم کرد و به طور کلی شورای امنیت سازمان ملل نیز یکبار در روز  26 دی ماه سال 65 یعنی 10 روز بعد از موضع گیری دبیرکل سازمان ملل نگرانی خود را نسبت به شدت یافتن مخاصمه عراق علیه ایران عنوان کرد اما هیچ یک از این موضع تأثیرگذار نبود و از حملات عراق  پیشگیری نکرد.

 سرانجام با پیگیری های مستمر ایران، یک گروه از کارشناسان سازمان ملل در روز دوم اردیبهشت ماه سال 1366 برابر با 22 آوریل 1987 متشکل از سرهنگ پروفسور "گوستاور اندرسون" رئیس بخش شیمی  انستیتوی پژوهشی های دفاع ملی سوئد، دکتر "مانوئل دومینگوئز" سرهنگ بهداری و متخصص جراحات شیمیایی، بیولوژی و هسته ای دانشگاه "کمپلوتنس" مادرید اسپانیا، 2- دکتر "پیتردان" سرپرست هیأت علمی  آزمایشگاه پژوهش های علوم و تکنولوژی دفاعی وزارت دفاع استرالیا، سرهنگ دکتر "اوبرست اولریش ایموبرستگ" رئیس سابق بخش دفاع شیمیایی، میکروبی و هسته ای وزارت دفاع سوئیس در شهر برن و دکتر  "اقبال رضا" نماینده سازمان ملل با تابعیت پاکستانی وارد ایران شدند. آنها یک هفته در ایران مأموریت داشتند.



گزارشی به دبیرکل سازمان ملل

اعضای هیأت در طول حضورشان از مجروحان و مصدومان شیمیایی در بیمارستان های تهران  مصاحبه و نمونه گیری به عمل آوردند و سپس به خوزستان رفتند. با وجود گذشت بیش از دو هفته از آخرین حمله شیمیایی عراق، خاک منطقه و آثار به جا مانده را با دستگاه نمایش دهنده عوامل شیمیایی موسوم به کم (CAM) تشخیص دادند.آ ن ها نمونه هایی از بمب ها و خاک مناطق آلوده را گرفتند و در لوله های آزمایش جمع آوری کردند و برای آزمایش دقیق این نمونه ها را به آزمایشگاه های شیمی در کشورهای سوئد و سوئیس و اسپانیا ارسال کردند. آنها همچنین با مجروحان عملیات کربلای 6 در سومار در تهران بستری شده بودند دیدار و نمونه برداری کردند.

آنها همچنین به همراه دکتر کمال خرازی رئیس ستاد تبلیغات شورای عالی دفاع به بانه رفتند که به دلیل حملات عراقی ها بالگرد حامل آنها نتوانست در شهر بانه بنشیند لذا به شهر کرمانشاه برگشتند و در بیمارستان 22 بهمن کرمانشاه با مصدومان بستری شده درآنجا ملاقات کردند. همچنین روز بعد به همان دلیل درسنندج با مصدومان کرد عراقی و شهرهای بانه و سردشت دیدار کردند.
این گروه در مرحله آخر حضورشان به یک پایگاه نظامی در "آبعلی" تهران رفتند. در این پایگاه تعدادی گلوله و راکت عمل نکرده وجود داشت. آ ن ها را هم مورد آزمایش قرار دادند. در روز 16 اردیبهشت ماه سال 66 آ نها گزارشی با شماره سریال " 18852/S " به دبیرکل سازمان ملل ارائه کردند. در این گزارش آمده بود که عراق علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرده و نوع گاز مورد استفاده نیز "خردل" و عامل اعصاب بوده است.



از یکشنبه تا جمعه سیاه

دبیرکل سازمان ملل دو روز بعد از دریافت این گزارش آن را تحویل شورای امنیت سازمان ملل داد. با توجه به مستنداتی که این گروه پنج نفره ارائه کرده بودند دبیرکل سازمان ملل هیچ موضع گیری خاصی علیه عراق نکرد و تنها به محکومیت بسنده کرد و شورای امنیت سازمان ملل نیز روز 24 اردیبهشت سال 66 با صدور بیانیه ای به شماره " 18863/S " مبادرت ورزید و این شورا نیز همچون سازمان ملل تنها بدون نام بردن زا عراق، استفاده از سلاح های شیمیایی را محکوم کرد. قطعا اگر برخورد شدیدتری انجام می داد و بند هفتم خواسته های ما را که در بالا به آن اشاره شد،عملی می شد، هیچگاه عراق این گستاخی را نمیکرد که در روز هفتم تیرماه سال 1366 "یک شنبه سیاه" را در شهر سردشت و "جمعه سیاه" را در روز 28 اسفند 66 در حلبچه (عراق) رقم بزند.


چراغ سبز آمریکا به عراق

می توان گفت که عراق در این شهرها با حملات شیمیایی، نسل کشی کرد و عامل اصلی این جنایت های را باید شورای امینت دانست. دلیل اینکه شورای امنیت برخورد قاطعانه ای با عراق نکرد این بود که کشورهای آمریکا، شوروی سابق، انگلیس، فرانسه و چین که عضو ثابت آن را تشکیل می دادند حامیان عراق در تهیه تجهیزات و فناوری در حوزه حملات شیمیایی عراق بودند و هدف آن ها این بود که جمهوری اسلامی ایران یک کشور مستقل نباشد و در چارچوب خواسته های آن ها حرکت کند. اما این رفتار متناقض آنها به عنوان اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد نتیجه ای جز نسل کشی و مصدومیت انسان ها در بر نداشت. نیکخوا ه بهرامی درذ ادامه سخنانش یادآور می شود که برخی استادان رشته های شیمی و حقوق، خواهان معرفی کتاب "جنایات جنگی" به دانشجویان خود هستند که امیدواریم با حمایت متولیان، این امر محقق شود.
 وی با اشاره به نامگذاری هشتم تیر به نام "روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی" گفت: ایران حدود 600 بار توسط عراق، مورد حمله شیمیایی قرار گرفت که 582 نوبت آن را در کتاب "جنایت جنگی: حملات شیمیایی عراق در جنگ با ایران" تبیین کرده ام. البته به دلیل محدود بودن اسناد درباره 18 نوبت باقی مانده، از تشریح آن ها در کتاب گذشتم.
بیش از 10 هزار شهید و 100 هزار مصدوم شیمیایی از دوران جنگ تحمیلی برجای مانده که ترجمه آثاری همچون "جنایت جنگی؛ حملات شیمیایی عراق در جنگ با ایران" و ورود آن ها به مجامع بین المللی، در اثبات حقانیت ایران در جنگ تحمیلی موثر خواهد بود.



افکار عمومی جهان در پی عدالت است

افکارعمومی جهان، بر اساس اطلاعاتی که در دسترس شان قرار می گیرد، درباره وقایع مختلف، قضاوت می کنند و این در حالی است که بسیاری از مردم، خبر ندارند که 450 شرکت خارجی در تجهیز عراق به سلاح های شیمیایی نقش داشته اند. اطلاع رسانی مناسب درباره جنگ شیمیایی عراق علیه ایران، به نفع ما خواهد بود.

نویسنده: محمدرضا بختیاری
منبع : ماهنامه شاهد جوان شماره 131