جنگ و شهدا در استفتائات امام خمینی(ره) – بخش اول
سه‌شنبه, ۰۱ مهر ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۳۱
نوید شاهد _ غلامرضا خارکوهی جانباز و پژوهشگر دفاع مقدس می گوید: «تاکنون جنگ بیشتر از نگاه نظامی مورد کنکاش نویسندگان قرار گرفته است درحالی که جنگ ما به تعبیر امام راحل "جنگ عقیدتی" بود. لذا تحقیق و تدقیق در اینگونه استفتائات، هم مکمل تاریخ نظامی و سیاسی دفاع مقدس است، و هم ضرورتی است انکار ناپذیر برای افزایش دانش نسل امروز جامعه.»
به گزارش نوید شاهد گلستان؛ در طول 8 سال دوران دفاع مقدس- یعنی از سال 1359 تا 1367 مردم و رزمندگان و خانواده های شهدا و ایثارگران سوالات شرعی زیادی داشتند که در قالب استفتاء از محضر رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی که هم رهبر بود و هم مرجع تقلید، به صورت مکتوب می پرسیدند.
این سوالات درباره موضوعات مختلف جبهه و جنگ و مسایل مربوط به دفاع، شهدا، جانبازان و اُسرای در بند زندانهای رژیم بعث صدام- رئیس جمهور معدوم عراق- بود. این استفتائات اکنون مثل یک گنج مذهبی و تاریخی در اختیار ماست که با مطالعه آن می توان به ابعاد مختلف جنگ و حساسیت های شرعی مردم در این زمینه دست یافت و نیز می توان به طور کلی به فضای کُلی افکار عمومی جامعه ایثارگران ایران در آن زمان، پیرامون جنگ و شهادت از نظر عبادی پی بُرد.
ما به لحاظ اهمیت این موضوع بخشی از سوالات و استفتائات فوق را همراه با پاسخ های شرعی امام خمینی در اینجا می آوریم تا علاوه بر مطالعه آن، پژوهشگران اقدام به استخراج سوژه های علمی و تحقیقانی از این سوالات بنمایند تا عمق این سوال و پاسخ ها، در آن دوره تاریخی جنگ 8 ساله بیشتر نمایان شود.
تاکنون جنگ بیشتر از نگاه نظامی مورد کنکاش نویسندگان قرار گرفته است درحالی که جنگ ما به تعبیر امام راحل "جنگ عقیدتی" بود. لذا تحقیق و تدقیق در اینگونه استفتائات، هم مکمل تاریخ نظامی و سیاسی دفاع مقدس است، و هم ضرورتی است انکار ناپذیر برای افزایش دانش نسل امروز جامعه. اینک متن سئوالات و پاسخ ها را در چند بخش تقدیم می کنیم.
س- آيا زكات به سكه هاى طلايى كه به عنوان هديه به شخصى داده اند تعلق می گيرد و در صورت تعلق گرفتن به چه كسى بايد داد. مثلا می شود به حساب جبهه جنگ يا دولت واريز كرد؟ آيا زكات سال هاى گذشته را نيز بايد داد يا نه؟
ج: اگر شرايط وجوب زكاه در آن جمع باشد و به حدّ نصاب برسد زكاة دارد و تا نصاب باقى است، براى هر سال جداگانه زكاة دارد و صرف آن براى جبهه مانع ندارد.
س- آيا زكات و يا ردّ مظالم را میتوان به جبهه فرستاد؟
ج: مظالم بايد به فقراء داده شود، و زكاة را میتوانند براى جبهه بدهند.
س- چون بعضى از افراد مؤمن از بابت زكات فطره و زكات مال، وجه يا جنس را تحويل اين ستاد میدهند و يا در عيد قربان؛ عينِ قربانى كه در محل- ذبح شده- يا وجه آن را میدهند براى مصرف و مخارج جبهه هاى جنگ و امور رزمندگان؛ خواهشمنديم نظر مبارك را در اين باره مرقوم فرماييد!
ج: صرف زكات فطره و زكات مال و قربانى مستحبّ در عيد قربان، جهت جبهههاى جنگ و امور رزمندگان در جبههها اشكال ندارد.
س- رفتم جبهه براى ارشاد وقتى برگشتم مبلغى پول به من دادند، اگرهم نمی دادند درخواست نمی كردم، آيا اين پول خمس دارد يا نه؟
ج: اگر در مقابل كار ندادهاند خمس ندارد، و در فرض مرقوم احتياط استحبابى در دادن خمس است.
س- 1- چنانچه فردى در جبهه شهيد گردد آيا غسل بر او واجب است يا خير؟ اگر زخمى شود و در بيمارستان فوت شود مسأله چه صورتى پيدا مىكند، آيا با شهيد شدن در صحنه عمليات تفاوت دارد؟ 2- چنانچه فردى به بدن شهيدى كه در صحنه عملياتى شهيد گرديده دست بزند آيا غسل مس ميت بر او واجب است يا خير؟ اگر زخمى شود و بعدا خارج از صحنه شهيد گردد چطور؟ درموقع دفن شهيد آيا كفن و نماز بر او واجب است يا مستحب؟
ج:1-شهيد در جبهه غسل ندارد ولى كسانى كه زنده بيرون آورده میشوند و در خارج جبهه به شهادت می‌رسند بايد غسل داده شوند هرچند شهيد محسوب‌اند.
2- هر جا شهيد غسل ندارد مس او هم سبب غسل نمی‌شود و با لباس خودش بعد از نماز ميت دفن میشود.
س - اشخاصى كه در جبهه و صحنه نبرد يا به‌وسیله ترورها به‌افتخار شهادت نائل میشوند، آيا احتياج به غسل و كفن دارند يا خير؟ و آيا مس بدن شهدا احتياج به غسل مس ميت دارد يا خير؟
ج: شهيد اگر در جبهه به شهادت رسيده غسل و كفن ندارد و مس او موجب غسل نمی‌شود و اگر در غير جبهه به شهادت رسيده، غسل و كفن دارد و به مسّ او غسل واجب است.
س - در تحريرالوسيله دنباله ساقط بودن غسل از شهيد فرمودهايد: «و يلحق به المقتول فى حفظ بيضة الاسلام»، چه افرادى مشمول اين الحاق هستند. آيا مروّجين دين يا پاسداران و يا افرادى كه براى جهاد سازندگى در دهات و شهرها شهيد مىشوند ملحق به شهيدند يا خير؟
ج: - مقصود شهداى معركه در دفاع از اسلام و مسلمين هستند مانند شهداى در معركه جنگ تحميلى، و اشخاص نامبرده در احكام اموات ملحق به شهيد نيستند.
س - سربازى در جبهه خمپاره به او میخورد و همان‌جا پس از گفتن شهادتين شهيد میشود آيا بر آن شهيد غسل و كفن لازم است يا نه؟
ج- در فرض مرقوم غسل و كفن ساقط است.
س - در جواب يكى از سؤالات فرمودهايد: شهيدى كه در جبهه شهيد شود غسل لازم ندارد، بفرمائيد لازم نبودن غسل جهت دفن در همان جبهه است؟ يا اگر شهيد را به شهر خودش حمل نمايند بازهم غسل لازم نيست؟ چون بعضی ها معتقدند كه دفن نمودن شهيد با لباس‌های خونين و بدن خون‌آلود مزيد بر فضيلت شهيد است، خواهشمند است بفرمائيد شهيدى كه به شهر خود بُرده شده و جراحات بدنش آن‌چنان نيست كه نشود غسل بدهند آيا فضيلت با لباس خونين و بدن خون‌آلود است كه دفن شود؟ يا بعد از غسل دادن با كفن دفن شود بهتر است؟
ج- اگر در جبهه به شهادت رسيده غسل ندارد هرچند در محل خودش دفن شود و لازم است كه بالباس خودش دفن شود.
س - اگر رزمنده اى كه در فاصله زيادى از خط مقدم جبهه، با توپ دور بُرد و يا ضد هوائى مشغول شليك به دشمن است، مورد هجوم هوائى دشمن قرار بگيرد و كشته شود چه حكمى دارد؟
ج- در موارد مذكوره حكم شهيد دارند.
س - افرادى كه نمى جنگند ولى براى تبليغ و يا درست كردن راه و يا رساندن غذا و کمک‌های کارکنانی مشغول شده اند، اگر كشته شوند چه حكمى دارند؟ (باملاحظه اينكه بعضى از این‌ها در فاصله زيادى از خط اوّل جبهه هستند.)
ج- درصورتی‌که جزء نيروى جبهه محسوب شوند، حكم شهيد دارند.
س - رزمندهاى در خانه و يا سنگرى استراحت مى كند، چه در مناطق جنگى باشد يا نه، آمادگى براى مقابله با دشمن را ندارد، توپ يا نارنجك و راكت منفجر شد، عده اى جان خود را از دست دادند، آيا احكام شهيد بر آنان جارى است؟
ج- اگر از رزمندگان است و در جبهه به شهادت رسيده غسل و كفن ندارد، هرچند در حال استراحت باشد.
س 1- شنیده‌شده كه فرموديد شهدائى كه در جبهه شهيد شده اند بهتر است غسل دهيم آيا اين نقل صحت دارد؟
ج- صحت ندارد.
س - در چه حالتى شهيد را می توان با لباس خودش دفن كرد؟
ج- شهداى در معركه غسل و كفن ندارند و بايد با همان لباس خودشان پس از نماز دفن شوند.
س - يك برادر جهادگرى كه در پشت جبهه فعاليت مى كند، اگر در حين کمک‌رسانی به رزمندگان اسلام توسط بمب يا تركش خمپاره به شهادت برسد، آيا براى او غسل و كفن واجب است يا خير؟
ج- واجب است.
س - اگر كسى در پشت جبهه مقدم مانند برادران جهادگر، توسط رژيم صدام كافر كشته شود، شهيد است يا خير؟ پاداش او چگونه است؟
ج- ثواب شهيد دارد و مقدار اجر تابع معرفت است.
س - كسى كه براى کمک‌رسانی تداركات يا تبليغات به جبهه می رود اگر به فيض شهادت برسد غسل و كفن می خواهد يا نه؟
ج- اگر در معركه كشته شد حكم ساير شهدا را دارد.
س - طى پيشامدى يكى از برادران تخريب جهت پاک‌سازی به منطقه اى دور از معركه به‌عنوان خنثی‌کننده مين عازم مى شود و در اين ميان سهواً پايش به مين اصابت كرده و به شهادت رسيده است و گويا برادر شهيدمان بدون غسل و كفن دفن گرديده است نظر شما دراین‌باره چيست؟
ج- صحيح است و در فرض مزبور غسل و كفن ساقط است.
س - افرادى كه در حين رزم و يا موقع پيشروى به‌واسطه افتادن در آب يا حادثهاى ديگر، مثل تصادف ماشين و پرت شدن از كوه و يا موتور كشته مىشوند، حكم غسل و كفن آن‌ها چيست؟
ج- ثواب شهيد دارند، ولى غسل و كفن ساقط نيست.
س - افرادى كه باحالت مجروح به اورژانس نزديك جبهه می رسند و در آنجا شهيد مى شوند، چه حكمى دارند؟
ج- حكم مسأله سابق را دارند.
س - جوان رزمندهاى در خط مقدم جبهه، مجروح و در بيمارستان شهيد مى شود، مسؤولين چون از مسأله اطلاع نداشتهاند، بدون غسل و كفن آن شهيد را دفن كردند و بعد از دفن متوجه مسأله شدند. حالا حكم آن چيست؟
ج- اگر ممكن است و هتك ميّت نيست، بايد ميّت را بيرون آورند و تغسيل و تكفين نمايند.
س - كسى كه براثر بمباران شهرها توسط دشمن به شهادت مىرسد غسل دادنش لازم است يا خير؟
ج- گرچه اجر شهيد دارد ولى غسل و كفن او ساقط نيست.
س - اگر شك داشته باشيم كه آيا رزمنده شهيد در درگيرى جبهه به شهادت رسيده يا بعدازآن، غسل دادن او واجب است يا نه؟
ج- اگر اماراتى دال بر كشته شدنش در معركه وجود دارد غسل و كفن ساقط است وگرنه ساقط نيست.
س - شهيدى كه به علت تغيير مكان در جبهه روزههایش مانده، آيا روزههایش بايد گرفته شود يا خير؟ اگر بايد گرفته شود از خانواده شهيد از كسان وى مىتوانند روزههایش را بگيرند يا خير؟
ج- اگر پسر بزرگ‌تر دارد بر عهده او است، و درهرصورت خانواده او مىتوانند روزههاى او را بگيرند.
س - تنها برادر این‌جانب در سال 60 دریکی از جبهههاى حق عليه باطل به شهادت رسيد، ايشان به مدّت 150 روز از روزههايش را نگرفته و قبل از این‌که وضعيت روزههايش را مشخص كند شهيد شده است؛ من نيز با خود عهد كردهام كه تمام روزههاى وى را برايش بگيرم، ولى بعضى می گويند كه شهيد به خاطر مقام بزرگى كه نزد خداوند دارد، نمازها و روزههايش بخشيده می شود؛ با توجه به اين مطلب آيا من مىتوانم روزههاى قضا شده برادر شهيدم را بجا آوردم؟
ج- مانع ندارد و مىتوانيد روزههاى قضاى او را بگيريد، انشاء اللّه موجب علوّ درجات او می شود.
س- این‌جانب فرزندى داشتم در ارتش كه در جنگ مفقود الأثر شد و ارتش او را شهيد قلمداد كرد و مبلغى به فدوى داد و بنده چون خودم نيز در جنگ معلول شدم و تمام زندگی‌ام در آنجا از بين رفت با مبلغى از اين پول و پول‌های ديگر كه به او تعلق گرفت وسایل مختصرى براى بچه هايم و یک‌خانه 50 مترى خريدارى نمودم و مابقی پول در بانك موجود است. بعضى فرموده اند چون ارتش تبرعاً داده است خمس ندارد، آيا اين صحيح است؟ و درصورتی‌که خمس ندارد اگر آن را سرمايه قرار دهم و معامله نمايم آيا در هرسال بر اضافه آن خمس تعلق مىگيرد يا نه؟
ج- پول ذکرشده خمس ندارد ولو اينكه چند سال در نزد شما بماند. ولى اگر با آن كسب نمایید درآمد كسب در زائد بر مخارج سال خمس دارد.
س - مبلغى که بنياد شهيد و ارتش به خانواده شهدا مىپردازند آيا خمس دارد يا خير؟
ج- خمس ندارد.
س- آيا خانواده شهدا كه شهيد داده اند و زياد اصرار دارند كه به جبهه بروند، جايز است كه به جبهه بروند يا نه؟
ج- بستگى به نياز جبهه ها دارد و تشخيص آن با مسؤولين مربوطه است.
تدوین: غلامرضا خارکوهی
نظر شما
